Koszmar #3: W trzecim dniu od rozpoczęcia może przyjść do ciebie kontrola z urzędu skarbowego, sprawdzić, czy nie wyłudzasz VAT-u
Oj tak… Powiem nawet więcej, kontrola może przyjść zanim założysz firmę lub po jej zamknięciu! Ale miało być bez straszenia za to z konkretami.
Był luty, jakiś tydzień po tym kiedy zamknęłam swoją działalność – dzwoni ZUS: będzie Pani miała kontrolę, prosze się stawić osobiscie… Szybki rachunek sumienia i odpowiedź: ale ja już zamknęłam firmę! W odpowiedzi usłyszałam, że to mój szczęśliwy dzień, zostałam wylosowana do rutynowej kontroli, bo muszą ileś kontroli przeprowadzić. I to było moje pierwsze zderzenie z kontrolą. Oczywiście wszystko trwało zaledwie 15 minut i nie było żadnych problemów, raczej więcej formalności.
Kiedy podatnik może zostać poddany kontroli?
Zaczynając najogólniej – każdy podatnik może zostać poddany kontroli. Podatnik to osoba, która zobowiązana jest płacić podatki, czyli w dużym skrócie każdy, kto ma jakiś opodatkowany dochód. Jeśli nie prowadzisz jeszcze firmy możesz zostać skontrolowany jako osoba, która ma inny dochód np. z pracy. Najczęściej z kontrolą lub czynnościami sprawdzającymi spotkałeś się przy picie rocznym – jeśli coś się nie zgadzało lub odliczyłeś jakieś ulgi.
Kontrole zdarzają się też przy zakupie samochodu lub nieruchomości, z którymi związany jest podatek PCC (od czynności cywilnoprawnych). Urząd Skarbowy sprawdza osoby, które kupują drogie rzeczy lub nieruchomości, a w zeznaniach podatkowych wykazują niewielkie dochody – no bo skąd pieniądze na zakup (za wyjątkiem kredytu)?
Sama kiedyś miałam takie czynności sprawdzające, jeszcze zanim załozyłam pierwszą firmę. Po zmianie miejsca zamieszkania (i urzędu skarbowego) zostałam wezwana do przedstawienia wszystkich dokumentów związanych z PITem rocznym. Od razu zapytałam: dlaczego? czy coś się nie zgadza? Nie, urząd miał po prostu takie wytyczne, że dokładnie sprawdzał każdego podatnika, który po raz pierwszy rozliczał się w tym urzędzie. Takie “miłe” powitanie z podatnikiem 😉
Idźmy dalej: skontrolowany możesz zostać, jeśli urząd podejrzewa, że prowadzisz nielegalną działalność gospodarczą (wykonujesz działalność, ale jej nie zarejestrowałeś). Zwracam tu uwagę wszystkim, którzy regularnie wystawiają na sprzedaż różne przedmioty, nawet te używane. Oczywiście, uzasadnione pojedyncze transakcje nie powinny być problemem, ale już ciągłe sprzedawanie przedmiotów, z którego zysków zaczynasz się utrzymywać może być działalnością gospodarczą.
Działalność nierejestrowana i nowe firmy. Kontrola
Od 2018 roku mamy nierejestrowaną działalność gospodarczą. Jeśli robisz coś co jest działalnością gospodarczą nie musisz się rejestrować, ale pod warunkiem, że spełniasz warunki m. in. przychód miesięczny do połowy minimalnego wynagrodzenia (w 2020 roku max. 1300 zł).
A co z tymi kontrolami po zarejestrowaniu firmy? Tak, bywają. W ostatnich latach jest duży nacisk na uszczelnianie systemu podatkowego, więc pod lupę brane są nowe firmy – czy przypadkiem nie są fikcyjne, stworzone tylko po to by wyłudzić VAT. Po założeniu firmy, rzeczywiście może tak się zdarzyć, że ktoś z urzędu sprawdzi czy pod adresem firmy ta firma rzeczywiście funkcjonuje. I to niestety jest przestrzeń do wielu absurdów. Od niedawna można nie podawać stałego adresu siedziby firmy, co teoretycznie sprawi, że nie można takiej kontroli przeprowadzić, ale to nie do końca tak działa.
A teraz garść wiedzy o Twoich prawach i obowiązkach:
Kontrola z urzędu. Co, gdzie, kiedy i jak?
- Jako przedsiębiorcę kontrolować Cię mogą: urząd skarbowy (także, celny, celno-skarbowy, izby skarbowe i celno-skarbowe, minister finansów, dyrektor krajowej izby skarbowej), ZUS, sanepid, inspekcja pracy i jeszcze kilka innych podmiotów.
- Rodzaje kontroli:
- czynności sprawdzające – najłagodniejsza forma kontroli, m. in. urząd sprawdza czy dobrze wypełniłeś dokumenty i weryfikuje prawa do ulg, rozpoczyna się pisemnym lub telefonicznym wezwaniem
- kontrola skarbowa – kontrola przestrzegania przepisów podatkowych, rozpoczyna się zazwyczaj zawiadomieniem o zamiarze wszczęcia kontroli na 7 dni przed
- kontrola celno-skarbowa – podobna do kontroli skarbowej, ale większy zasięg kontroli, dotyczy np. prawa celnego, dewizowego, transportu, rozpoczyna się na ogół poprzez okazanie upoważnienia i legitymacji służbowej kontrolującego (nie zawiadamia się wcześniej)
- W zależności od rodzaju kontrole mogą się odbywać: w urzędzie skarbowym (poprzez dostarczenie dokumentów), w siedzibie przedsiębiorcy, miejscu wykonywania działalności gospodarczej, w biurze rachunkowym, innych miejscach (w tym na przejściach granicznych)
- Czas kontroli:
- czynności sprawdzające – brak limitu ilości i czasu
- kontrola skarbowa – limit w ciągu roku 12 dni roboczych dla mikroprzedsiębiorców
- kontrola celno-skarbowa – brak limitu ilości, powinna się zakończyć do 3 miesięcy od rozpoczęcia
- Twoje prawa to m. in.: wgląd do dokumentacji, zgłaszanie wniosków, dowodów, weryfikacja tożsamości i upoważnienia kontrolującego, składanie wyjaśnień.
Kontrole to czynności urzędowe. Co to znaczy?
Warto pamiętać, że kontrole wszelkiego rodzaju to czynności urzędowe – to znaczy, że odbywają się ściśle według przepisów. Jeśli jakieś pismo, zawiadomienie, czynności lub nawet dowód mają braki formalne to możesz uchylić się od skutków kontroli, przedłużyć ją lub może się ona nawet nie rozpocząć. Warto znać swoje prawa!
Jeśli tak się zdarzy, że i Ciebie spotka jakaś kontrola to przy prostych sprawach poradzisz sobie sam np. kontrola siedziby po założeniu działalności. Przy związanych z podatkami i ZUS być może pomoże Ci księgowa udostępniając odpowiednie dokumenty. Jeśli natomiast masz bardziej skomplikowaną sprawę lub grożą Ci jakieś poważne konsekwencje (np. egzekucja, dodatkowe zobowiązanie podatkowe, szacowanie nieujawnionych dochodów) możesz skorzystać z pomocy doradcy podatkowego (to taki prawnik od spraw podatkowych).
A Tobie zdarzyła się już jakaś kontrola? Jak ją oceniasz? Napisz w komentarzu jakie masz doświadczenia.